معرفی بورس کالای ایران
امروزه بورس های کالایی در اقتصاد روز جهانی نقش خطیر و محوری در راستای توسعه اقتصادی ایفا می نماید و بعنوان بازوان پر توان در عرصه تولید محسوب می گردند. بورس کالا بعنوان بازاری توانمند و متشکل می تواند با ارائه ابزارهای معاملاتی و مالی راهگشای بسیاری از کاستی ها و نواقص بازار سنتی گردد. در کشور عزیزمان اولین گام برای ایجاد بورس های کالایی با فراهم شدن مقدمات لازم در قانون برنامه پنج ساله سوم برداشته شد و بورس فلزات و کشاورزی به ترتیب در سال های 1382 و 1383 راه اندازی شدند. فرآیند تحول و تکامل بازار سرمایه در کشور با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار در آذر ماه سال 1384 تداوم یافت و منجر به ادغام بورس های فلزات و کشاورزی و شکل گیری بورس کالای ایران گردید . که هم اکنون بورس کالا در رینگ‌های زیر فعال است:
- محصولات کشاورزی
- محصولات صنعتی
- کالاهای بازار فرعی
- فرآوردهای نفت و پتروشیمی
- بازار مشتقه
مراحلی را که لازم است جهت خرید و تهیه کالای مورد نیار خود در بورس کالا طی نمائید بشرح زیر می باشند
1- فرم درخواست خرید کالای مورد نیاز خود را که در آن مشخصات ریز کالا، قیمت پیشنهادی، تولید کننده کالا، و ...را پر نموده اید به کارگزار تسلیم می نمایید.
2- کارگزار امکان تهیه کالا را بررسی نموده و درصورت لزوم با تولید کننده نیز در خصوص عرضه کالا رایزنی می نماید.
3-امکان تهیه کالا توسط کارشناسان کارگزاری به اطلاع شما رسانده می شود و از شما خواسته می شود که ۱۰ درصد از ارزش کالا را به عنوان پیش پرداخت به حساب کارگزار واریز نمائید.
4- کارگزار درخواست شما را با خود به تالار برده و در تالار بورس با کارگزار فروشنده رقابت می نماید و کالای درخواستی شما را تهیه می نماید.
5- پس از خرید کالا در تالار توسط کارگزار، کالای خریداری شده، قیمت هر کیلو، مشخصات و مبلغ آن به اطلاع شما رسانده میشود و از شما درخواست میگردد که کل ارزش کالای خریداری شده را به همراه حق الزحمه کارگزار و عوارض بورس به حساب کارگزار یا در وجه اتاق پایاپای واریز نمایید.
6- شما حداکثر سه روز کاری مهلت دارید تا مبلغ خواسته شده را واریز نمائید.
7- پس از واریز وجه، تائیدیه فروش کالا نیز از سوی کارگزار فروشنده به شما تحویل می گردد.
8- تولید کننده نیز مشخصات کالای تحویلی (حواله فروش) را به شما ارسال می نماید.
9- شما می توانید با برقراری ارتباط با تولید کننده در صورتی که نقد خریداری نموده باشید، از باربری که کالای شما را تحویل، می نماید اطمینان حاصل نموده و اقدام به تحویل گرفتن کالای خود نمائید.
مراحلی را که لازم است جهت خرید و تهیه کالای مورد نیار خود در بورس کالا طی نمائید بشرح زیر می باشند
1- فرم درخواست خرید کالای مورد نیاز خود را که در آن مشخصات ریز کالا، قیمت پیشنهادی، تولید کننده کالا، و ...را پر نموده اید به کارگزار تسلیم می نمایید.
2- کارگزار امکان تهیه کالا را بررسی نموده و درصورت لزوم با تولید کننده نیز در خصوص عرضه کالا رایزنی می نماید.
3-امکان تهیه کالا توسط کارشناسان کارگزاری به اطلاع شما رسانده می شود و از شما خواسته می شود که ۱۰ درصد از ارزش کالا را به عنوان پیش پرداخت به حساب کارگزار واریز نمائید.
4- کارگزار درخواست شما را با خود به تالار برده و در تالار بورس با کارگزار فروشنده رقابت می نماید و کالای درخواستی شما را تهیه می نماید.
5- پس از خرید کالا در تالار توسط کارگزار، کالای خریداری شده، قیمت هر کیلو، مشخصات و مبلغ آن به اطلاع شما رسانده میشود و از شما درخواست میگردد که کل ارزش کالای خریداری شده را به همراه حق الزحمه کارگزار و عوارض بورس به حساب کارگزار یا در وجه اتاق پایاپای واریز نمایید.
6- شما حداکثر سه روز کاری مهلت دارید تا مبلغ خواسته شده را واریز نمائید.
7- پس از واریز وجه، تائیدیه فروش کالا نیز از سوی کارگزار فروشنده به شما تحویل می گردد.
8- تولید کننده نیز مشخصات کالای تحویلی (حواله فروش) را به شما ارسال می نماید.
9- شما می توانید با برقراری ارتباط با تولید کننده در صورتی که نقد خریداری نموده باشید، از باربری که کالای شما را تحویل، می نماید اطمینان حاصل نموده و اقدام به تحویل گرفتن کالای خود نمائید.
به منظور فروش کالای تولیدی خود
1- ابتدا می بایست مشخصات کالای خود را به بورس کالا ارسال و تائید پذیرش بورس کالا را در خصوص عرضه کالای خود را در بورس اخذ نمایید.
2-پس از اخذ مجوز عرضه اقدام به برقراری ارتباط با کارگزاری نموده و فرم فروش کالای خود را تکمیل نمایید که لازم است در آن مشخصات کالای پیشنهادی و قیمت مد نظرتان را درج نمایید.
3- کارگزاری تامین سرمایه نوین درخواست را در تالار معاملات بورس کالا عرضه و درصورت خرید کالا توسط یکی از کارگزاران (مشتریان) مقدار فروش، مبلغ فروش و مشخصات مشتری را به اطلاع شما می رساند
1- قرارداد نقدی
در این قرارداد ، خریدار می بایست کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت کند و فروشنده نیز می بایست حداکثر ظرف سه روز ،کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد.
2- قرارداد سلف
در این قرارداد ، کل مبلغ در زمان انجام معامله توسط خریدار پرداخت می گردد و فروشنده متعهد می شود در تاریخ مشخص و زمان معین کالا را به خریدار تحویل دهد. این نوع قرارداد نوعی ابزار تامین مالی برای فروشندگان به شمار می رود.
3- قرارداد نسیه
قراردادی است که کالا به صورت فوری به خریدار تحویل داده می شود و بهای آن در تاریخ سررسید ، به فروشنده پرداخت می گردد. این نوع قرارداد نوعی ابزار تامین مالی برای خریداران به شمار می رود.
مدارک لازم جهت دریافت کد بورس کالا
مشتریان حقیقی ایرانی:
ثبت نام مشتریان حقیقی به دو صورت آنلاین و دستی امکان پذیر است:
1-ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام و ثبت نام در سامانه ایبیگو به آدرس https://nibb.ebgo.ir/Login
2-تکمیل و ارائه مدارک ذیل به کارگزاری؛
2-1-اصل فرم درخواست صدور کد شخص حقیقی دریافت فرم
2-2-اصل فرم مشخصات اشخاص حقیقی ایرانی دریافت فرم
2-3-اصل فرم رضایتنامه مشتریان شرکت بورس کالای ایران در خصوص افشای اطلاعات دریافت فرم
2-4-کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه (صفحه توضیحات در صورت لزوم)
2-5-ثبت نام در سامانه امور مالیاتی به عنوان مودی مالیاتی
2-6-سایر موارد در صورت نیاز به تشخیص کمیته
مشتریان حقوقی ایرانی:
1-اصل فرم درخواست صدور کد شخص حقوقی دریافت فرم
2-اصل فرم مشخصات اشخاص حقوقی ایرانی (مشتری/ نماینده)دریافت فرم
3-اصل فرم رضایتنامه مشتریان شرکت بورس کالای ایران در خصوص افشای اطلاعات دریافت فرم
4-کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه مدیر عامل و تمام اعضاء هیات مدیره (صفحه توضیحات در صورت لزوم)
5-اساسنامه
6-روزنامه رسمی تاسیس و آخرین تغییرات اعضاء هیات مدیره و سایر روزنامه های رسمی مهم (تغییر نام و ...)
7-صورت های مالی حسابرسی شده آخرین دوره ( در صورت عدم شمول برای حسابرسی، اظهارنامه مالیاتی)
8-پروانه بهره برداری و سایر مجوزهای فعالیت معتبر
9-سایر موارد در صورت نیاز به تشخیص کمیته
مشتریان حقیقی خارجی:
1-اصل فرم درخواست صدور کد شخص حقیقی دریافت فرم
2-کپی برابر اصل شده گذرنامه معتبر متقاضی
3-مجوز فعالیت در کشور مبدا به زبان فارسی یا انگلیسی و ممهور به مهر تائیدیه کنسولگری ایران در آن کشور و یا مجوز فعالیت در ایران
4-مدارک مثبت مالی به تشخیص بورس
مشتریان حقوقی خارجی:
1-اصل فرم درخواست صدور کد شخص حقوقی دریافت فرم
2-اصل فرم مشخصات اشخاص حقوقی خارجی دریافت فرم
3-کپی برابر اصل شده مدارک شناسایی مدیر عامل و اعضای هیات مدیره (کارت ملی، شناسنامه، گذرنامه معتبر)
4-مدارک مثبت مالی ( صورت مالی حسابرسی شده یا مدرک مشابه) به تشخیص بورس
5-مدارک ثبت شرکت در کشور مبدا به زبان فارسی یا انگلیسی ممهور به مهر تائیدیه کنسولگری ایران در آن کشور *
* مدارک ثبت شرکت عبارتند از : گواهی تاسیس یا مدرک مشابه، اساسنامه یا مدرک مشابه، مدارک مثبت مشخصات ، حدود اختیارات صاحبان امضای مجاز شخص حقوقی، مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع می بایست به تائید کنسولگری ایران رسیده باشد.
ردیف | عنوان | ساعت معاملات | روزهای کاری |
1 | تالار محصولات کشاورزی | 13 | شنبه تا چهارشنبه |
2 | تالار محصولات صنعتی و معدنی | 11 | شنبه تا چهارشنبه |
3 | تالار صادراتی | 11:30 | شنبه تا چهارشنبه |
4 | تالار فرآورده های نفتی | 15 | شنبه تا چهارشنبه |
5 | بازار فرعی | 15:15 | شنبه تا چهارشنبه |
6 | طلا | 12:30 | شنبه تا چهارشنبه |
7 | تالار پتروشیمی | 13:30 | شنبه تا چهارشنبه |
8 | نمادهای گواهی سپرده کالایی سکه تمام بهار آزادی تحویل یک روزه | 12-15 | شنبه تا چهارشنبه |
9 | نمادهای گواهی سپرده کالایی محصولات کشاورزی | 8:45-15 | شنبه تا چهارشنبه |
10 | تالار پریمیوم | 14:30 | شنبه تا چهارشنبه |
| 11 | تالار سیمان | 11:30 | یکشنبه و دوشنبه |
| 12 | نمادهای گواهی سپرده کالایی سیمان | 13:30-12:45 | دوشنبه و سه شنبه |
کارمزد کلیه کالاها به غیر از کالاهای گروه کشاورزی (مبالغ به ریال)
| سقف مبلغ (سهم دوسر) | ضریب کل (سهم دوسر) | سقف مبلغ (سهم فروشنده) | ضریب (سهم فروشنده) | سقف مبلغ (سهم خریدار) | ضریب (سهم خریدار) | عنوان |
200،000،000 | 0,0008 | 120,000,000 | 0,00048 | 80,000,000 | 0,00032 | کارمزد سازمان بورس |
200،000،000 | 0,001 | 100,000,000 | 0,0005 | 100,000,000 | 0,0005 | کارمزد شرکت بورس کالا |
600،000،000 | 0,0036 | 300,000,000 | 0,0018 | 300,000,000 | 0,0018 | کارمزد کارگزار |
1000،000،000 | 0,0054 | 520,000,000 | 0,00278 | 480,000,000 | 0,00262 | جمع |
کارمزد معاملات کالاهای مشمول تنظیم بازار در بازار فیزیکی بورس کالای ایران
| حداکثر مبلغ کارمزد(ریال) | نرخ کارمزد محصولات مشمول مصوبات ستاد تنظیم بازار | شرح کارمزد | ||
فروش | خرید | فروش | خريد | کارمزد کارگزار |
270,000,000 | 270,000,000 | 0.00117 | 0.00117 | |
90,000,000 | 90,000,000 | 0.000475 | 0.000475 | کارمزد بورس کالا |
90,000,000 | 90,000,000 | 0.0003 | 0.0002 | کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار |
بورس انرژی
بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی راه اندازی شد. جالب است بدانید که بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و دیگر حامل های انرژی راه اندازی شده است و سرمایه گذاری در آن می‌تواند سود قابل توجهی برای افراد و حتی شرکت ها به همراه داشته باشد.
در بازار داخلی چه در حوزه برق و چه در حوزه فیزیکی اشخاص حقوقی امکان گرفتن کد و خرید از این بازارها را دارند و در بازار بین الملل اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی با شرایط خاص حق خرید از این بازار را دارند.
- رینگ داخلی : اشخاص حقوقی که از پروانه بهره برداری مرتبط برخوردارند
- رینگ بین الملل : اشخاص حقوقی تولیدی و یا بازرگانی چه در ایران و چه خارج از ایران
- بازار مصرف کنندگان بزرگ برق : تمامی مصرف کنندگان برق بالا ۵ مگاوات در ساعت
- در بازار عمده فروشی برق : شرکت های توزیع برق و شرکت های خرده فروشی برق
پس از دريافت کد معاملاتی مشتريان می توانند اقدام به معامله نمايند. برای معاملات، مشتريان موظفند قبل از شروع تالارهای بورس انرژی سفارش خريد خود را به کارگزار ارسال نمايند.
- تحویل کالا به وسیله عرضه کننده به خریداران در موعد مقرر
- واریز مابقی وجه معامله به همراه وجه مالیات برارزش افزوده جهت تسویه
- واریز ۱۰ درصد ارزش معامله مورد نظر به حساب سپرده گذاری با کد شناسه کارگزاری پیش از انجام معامله برای خریداران
- واریز وجه کالای معامله شده به حساب عرضه کننده بعد از کسر هزینه ها به وسیله شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه
پس از دريافت کد معاملاتی مشتريان می توانند اقدام به عرضه کالای خود نمايند. عرضه کننده اطلاعیه عرضه خود را به کارگزار مقابل عرضه میکند و کارگزار فروشنده موظف است عرضه مورد نظر تا قبل از ساعت 12:00 عرضه نماید.
اشخاص حقوقی ایرانی که پروانه بهره برداری مرتبط دارند، مجاز به خرید از بازار فیزیکی داخلی، به جز برق هستند. ولی این شرط به تنهایی کافی نیست و نیاز است این افراد کد معاملاتی در حوزه بورس انرژی داشته باشند که در ادامه شرایط دریافت کد معاملاتی در بازار فیزیکی و برق بورس انرژی را عنوان کرده ایم تا دید مناسب و کاملی در این خصوص داشته باشید.
نحوه معامله در بورس انرژی به صورتی است که فرآیند معاملات در بازار بورس انرژی به نوع معاملات متفاوت بستگی دارد. در بازار برق معاملات در صورت شارژ شدن توزیع برق ها و عرضه نیروگاه ها هر روز در یک زمان مشخص به صورت حراج چند قیمتی انجام می شود و این در حالی است که انجام معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی ساعت مشخصی ندارد و شرایط هر روز در شرح عرضه تعیین می گردد.
مدارک لازم جهت دریافت کد بورس انرژی در بازار فیزیکی
- شرکت نامه
- تکمیل فرم احراز هویت
- اساسنامه وشناسه ملی
- فرم در خواست کد اشخاص حقوقی
- آگهی آخرین تغییرات مدیران و صاحبان امضای مجاز
- مدارک، مجوزها و مستندات مثبته در مورد فعالیت مشتری
- آگهی روزنامه رسمی در خصوص تاسیس و آخرین تغییرات آن
- کپی برابر اصل شده مدرک شناسایی صاحبان امضای مجاز شامل شناسنامه و کارت ملی
مدارک لازم جهت دریافت کد بورس انرژی در بازار برق بورس انرژی
- شرکت نامه
- بیانیه ریسک
- تکمیل فرم احراز هویت
- اساسنامه و شناسه ملی
- فرم در خواست کد اشخاص حقوقی
- فرم معرفی اطلاعات حساب مشتری
- آگهی آخرین تغییرات مدیران و صاحبان امضای مجاز
- مدارک، مجوزها و مستندات مثبته در خصوص فعالیت مشتری
- آگهی روزنامه رسمی در خصوص تاسیس و آخرین تغییرات آنی
ساعات معاملات در بورس انرژی
ساعت معاملات در رینگ داخلی بازار فیزیکی از 9:30 دقیقه صبح آغاز و در ساعت 16 هر روز معاملاتی پایان می یابد.
همچنین ساعت معاملات در رینگ بین الملل بازار فیزیکی نیز از 9:30 دقیقه هر روز معاملاتی آغاز و بنا به صلاحدید می تواند تا ساعت 16:30 الی 17 و بیشتر از آن نیز تمدید شود.
در بازار مشتقه هم ساعت معاملات برای اوراق سلف موازی استاندارد برق مشابه بازار سایر اوراق بهادار از ساعت 8:30 دقیقه صبح هر روز معاملاتی آغاز و در ساعت 12:30 دقیقه پایان می یابد. در بازار برق اما ساعت معاملات از 9:30 دقیقه صبح هر روز معاملاتی تا ساعت 12 ظهر است.
در نهایت ساعت معاملات بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله مشابه سایر بازار اوراق بهادار در بازار سهام تعیین شده است.
فرآیند معاملات در بازار برق در بورس انرژی
اعمال تغییرات حجمی و قیمتی در طول ساعات معاملات ۱۰ الی ۱۲
ورود سفارشات به سیستم معاملات به وسیله کارگزار در مرحله پیش گشایش ۹:۳۰ الی ۱۰:۰۰
ارسال سفارش با تکمیل فرم خرید برای خریدار و فرم فروش برای فروشنده پیش از ساعت ۹:۳۰ الی ۱۰:۰
زمان تسویه معاملات در بورس انرژی چند روز می‌باشد؟
مهلت تسویه کلیه معاملات در رینگ داخلی بورس انرژی به صورتT+3 روز کاری و تا قبل از ساعت ۱۲ می‌باشد به استثناء معاملات قرارداد‌های سلف موازی استاندارد نفت کوره که به صورت T+1 روز کاری می‌باشد. در معاملات رینگ بین الملل این مهلت به صورت T+5 روزکاری می باشد.
| بازار | رینگ | تابلو |
فیزیکی | داخلی- بین الملل | |
برق | ||
نفت و گاز | ||
سایر حامل های انرژی | ||
مشتقه | داخلی- بین الملل | |
قرارداد سلف موازی استاندارد | ||
قراردادآتی | ||
قرارداد اختیار معامله | ||
فرعی | ||
داخلی | ||
بین الملل | ||
نکات بسیار مهم درباره بورس انرژی
- امروزه در بازار فیزیکی تنها محصول متانول برای خرید دارای سهمیه می باشد.
- در نظر داشته باشید که عرضه ها در بازار فیزیکی بورس انرژی ترتیب خاصی ندارد و در واقع می‌توان گفت که در بورس انرژی هیچ نظم یا ترتیبی برای عرضه ها دیده نمی شود.
- در بورس انرژی ایران عرضه کنندگان در بخش بازار فیزیکی شامل پالایشگاه ها و پتروشیمی ها و همچنین نیروگاه های کشور که به شبکه سراسری متصل هستند. همچنین در بازار مشتقه بورس انرژی هر کدام از این عرضه کنندگان جهت تامین سرمایه می توانند اوراق خود را به صورت سلف چاپ و به فروش برسانند.
کارمزد معاملات بورس انرژی و محاسبه‌گر کارمزد (مبالغ به ریال)
| سقف كارمزد فروش | كارمزد فروش | سقف كارمزد خريد | كارمزد خريد | شرح |
200,000,000 | 0/0004 | 200,000,000 | 0/0004 | شركت بورس انرژي |
100,000,000 | 0/00025 | 100,000,000 | 0/00025 | شركت سپرده گذاري مركزي |
100,000,000 | 0/00015 | 100,000,000 | 0/00015 | شركت مديريت فناوري |
120,000,000 | 0/00048 | 80,000,000 | 0/00032 | سازمان بورس و اوراق بهادار |
300,000,000 | 0/0015 | 300,000,000 | 0/0015 | شركت كارگزاري |
820,000,000 | 0/00278 | 780,000,000 | 0/00262 | جمع |