دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ايران 

اين دستورالعمل در اجراي ماده 5 آئين نامه اجرايي قانون بازار اوراق بهادار، بنابر پيشنهاد مورخ 17/1/1388 شركت فرابورس ايران، در 20 فصل، 123 ماده و 27 تبصره در تاريخ 7/6/1388 به تصوي ب هيأت مديرة سازمان بورس و اوراق بهادار رسيد. 

مادة 1: اصطلاحات و واژه هايي كه در ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران مصوب آذرماه 1384مجلس شوراي  اسلامي و دستورالعمل پذيرش و عرضة اوراق بهادار در فرابورس ايران تعريف  شدهاند، به همان مفاهيم در اين دستورالعمل به كار رفته اند.  واژههاي ديگر داراي معاني زير مي باشند: 

1. اطلاعيه عرضه: اطلاعيهاي است كه قبل از معامله عمده توسط فرابورس، طبق فرمت مصوب هيئت مديره فرابورس و بر اساس ضوابط اين دستورالعمل منتشر مي شود.
2. ايستگاه معاملاتي: پايانة معاملاتي كارگزار است كه با سامانة معاملاتي فرابورس در ارتباطميباشد.
3. بازار عادي: از جمله بازارهاي سامانة معاملات است كه در آن معاملات عادي اوراق بهادار براساس مقررات اين دستورالعمل، انجام مي شود.
4. توقف نماد: جلوگيري از انجام معاملات هريك از انواع اوراق بهادار براساس مقررات است.
5. حراج: سازوكاري براي دادوستد اوراق بهادار بر پاية انطباق بهينه سفارش هاي خريد و فروش مشتريان با در نظرگرفتن اولويت قيمت، منشاء و زمان است.
6. حراج پيوسته: حراجي است كه به صورت پيوسته انجام مي شود و در طي آن امكان ورود، تغيير و حذف سفارش وجود دارد. در حراج پيوسته سفارش هاي خريد و فروش به محض تطبيق قيمت ها منجر به معامله مي شود.
7. حراج ناپيوسته (Auction): حراجي است كه پس از ثبت سفارش ها در مرحلة سفارش گيري انجام شده و معامله براساس قيمت نظري گشايش، از طريق سامانة معاملاتي انجام مي شود.
8. جلسة رسمي معاملاتي: دورة زماني مشخصي در هر روز كاري است كه انجام معامله در آن دوره طبق مقررات مقدور مي باشد. فرابورس مي تواند در يك روز معاملاتي بيش از يك جلسة رسمي معاملاتي داشته باشد.
9. خريد گروهي: خريد اوراق بهادار توسط كارگزار با كد معاملات گروهي است كه پس از معامله توسط كارگزار به كد مالكيت مشتريان تخصيص مي يابد.
10. دامنة نوسان روزانة قيمت: دامنة نوسان قيمت اوراق بهادار قابل معامله در فرابورس است كه نسبت به قيمت مرجع تعيين مي شود و ورود سفارش ها در هر روز صرفاً در اين دامنة قيمت، مجاز است.
11. درخواست خريد/فروش: درخواست مشتري به همراه شرايط آن مبني بر خريد يا فروش اوراق بهادار است كه در قالب فرم الكترونيك يا غيرالكترونيك به كارگزار ارايه مي گردد. درخواست مذكورميتواند با قيمت معين، قيمت محدود يا قيمتي كه اختيار آن به كارگزار واگذارميشود، ارايه گردد.
12. دوره سفارش گيري: دورة زماني قبول سفارش قبل از حراج ناپيوسته است كه طي آن كارگزاران امكان ورود، تغيير و حذف سفارش در سامانه معاملات را دارند.
13. روز معاملاتي: روز هاي كاري است كه طبق مقررات، معاملات فرابورس در آن انجام مي شود.
14. روية تسهيم به نسبت: طبق روية تسهيم به نسبت، اوراق بهادار تخصيص يافته به هر سفارش معادل حجم سفارش ثبت شده تقسيم بر كل سفارش هاي ثبت شده، ضربدر كل اوراق بهادار قابل عرضه است.
15. سامانة معاملات: سامانه اي است الكترونيكي كه عملياتمربوط به معاملات فرابورس از جمله دريافت سفارش، تطبيق و انجام معامله از طريق آن انجامميشود.
16. سرماية پايه: عبارت از مجموع سهام، سهام جايزه و حق تقدمهاي شركت است كه در مرحله پذيره نويسي يا ثبت قانوني قرار دارد.
17. سفارش: درخواست خريد يا فروش اوراق بهادار است كه توسط كارگزار وارد سامانه معاملاتميشود.
18. سفارش متوقف (Stop Order): سفارشي است كه براساس قيمت آخرين معاملة بازار فعال مي شود. در خصوص سفارش هاي خريد، زماني اين سفارش فعالميشود كه قيمت آخرين معامله بازار با قيمت تعيين شده توسط مشتري مساوي يا از آن بيشتر شود و در خصوصسفارشهاي فروش ، زماني اين سفارش فعالميشود كه قيمت آخرين معامله بازار با قيمت تعيين شده توسط مشتري مساوي يا از آن كمتر شود.
19. شركت سپرده گذاري مركزي: سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسوية وجوه

    (شركت سهامي عام) است.

20. عرضة اوليه: نخستين عرضة اوراق بهادار، پس از پذيرش و درج در فرابورس است.
21. عرضة اوليه به روش حراج: عرضه اي است كه در يك جلسة معاملاتي بر مبناي رقابت خريداران انجام مي شود.
22. فرابورس: فرابورس ايران (شركت سهامي عام) است
23. قيمت پاياني: قيمت هر ورقة بهادار است كه در پايان هر جلسة رسمي معاملاتي محاسبه و توسط "فرابورس" اعلام مي شود.
24. قيمت پايه: حداقل قيمت براي عرضة سهام در معاملات عمده است كه توسط فروشنده تعيين و از طريق كارگزار فروشنده در درخواست وي براي معاملة عمده به فرابورس اعلام مي شود.
25. قيمت پيشنهادي: نرخي است كه براي هر واحد اوراق بهادار از طرف كارگزار واردسامانة معاملات ميشود.
26. قيمت مرجع: قيمتي است كه مبناي اعمال دامنة نوسان روزانة اوراق بهادار قرار مي گيرد.
27. قيمت نظري: قيمتي است كه پس از اعمال اثر تغييرات سرمايه و يا تقسيم سود نقدي در قيمت پاياني محاسبه مي شود.
28. قيمت نظري گشايش: قيمتي است كه در مرحلة گشايش، براساس سفارش هاي ثبت شده با استفاده از سازو كار حراج، توسط سامانة معاملاتي محاسبه و معاملات مرحلة گشايش با آن قيمت انجامميشود.
29. كد معاملات گروهي: شناسه اي است كه براي ورود سفارش هاي گروهي هر ايستگاه معاملاتي در سامانة معاملات تعريف شده است.
30. محدوديت حجمي: حداكثر تعداد اوراق بهاداري كه طي هر سفارش در سامانة معاملات وارد مي شود.
31. مذاكره: فرآيند مظنه يابي وقيمتگذاري اوراق بهادار توسطمعاملهگران برپايه ارتباط الكترونيك يا غيرالكترونيك است.
32. مشتري: شخصي است كه متقاضي خريد يا فروش اوراق بهادار است.
33. معاملة بلوكي: معامله اي است كه تعداد سهام و حق تقدم قابل معامله در آن براي شركت هايي كه سرماية پاية آنها بيش از يك ميليارد عدد است بزرگتر يا مساوي نيم و كمتر از يك درصد سرماية پايه و براي شركت هايي كه سرماية پاية آنها كمتر يا مساوي يك ميليارد عدد است بزرگتر يا مساوي يك و كمتر از پنج درصد سرماية پاية شركت باشد.
34. معاملة عمده: معامله اي است كه تعداد سهام يا حق تقدم قابل معامله در آن در شركت هايي كه سرمايه پايه آنها بيش از يك ميليارد عدد است، بزرگتر يا مساوي 1 درصد سرمايه پايه و در شركت هايي كه سرمايه پايه آنها كمتر يا مساوي يك ميليارد عدد است، بزرگتر يا مساوي 5 درصد باشد.
35. معاملات عمده شرايطي: معاملة عمده اي است كه تسوية وجوه آن با شرايط اعلاميدر اطلاعية عرضه بر اساس ضوابط مندرج در اين دستورالعمل انجام مي شود.
36. مقررات: الزاماتي است كه توسط مراجع ذيصلاح در چارچوب اختيارات آنها وضع شده و فرابورس، كارگزار، مشتريان و ساير اشخاص ذيربط فرابورس موظف به رعايت آنها هستند.

     

37. نماد معاملاتي: شناسه اي است كه براي هر يك از اوراق بهادار به صورت منحصر بفرد در سامانة معاملات تعريف شده است. اين شناسه مي تواند به صورت حرف، عدد يا تركيبي از هر دو باشد.
38. واحد پاية سفارش (LOT): تعداد مشخصي از اوراق بهادار است كهسفارش وارده به سامانة معاملاتي بايد ضريبي از آن باشد و براي هر ورقة بهادار مقدار آن توسط "هيئت مديره فرابورس" تعيين مي شود.

مادة 2: كلية معاملات در فرابورس بايد براساس ضوابط اين دستورالعمل و در جلسة رسمي معاملاتي انجام شود.  

تبصره : انجام معاملات در خارج از جلسة معاملاتي با تصويب هيئت مديرة سازمان و طبق شرايط تعيين شده توسط آن، امكان پذير خواهد بود. 

مادة 3: جلسات رسمي معامله انواع اوراق بهادار در فرابورس، به استثناى روزهاى تعطيل رسمي در روزهاي شنبه لغايت چهارشنبه هر هفته از ساعت 9 آغاز و در ساعت 12 همان روز  خاتمه مي يابد. 

مادة 4: تغييرات ساعت و روزهاي انجام معامله و جلسات رسمي معامله با تصويب هيأت مديرة فرابورس امكان پذير خواهد بود. اين تغييرات بايد حداقل سه روز كاري قبل از اعمال، توسط فرابورس به اطلاع عموم برسد. 

مادة 5: فرابورس مي تواند ساعات شروع و خاتمه و طول جلسه معاملاتي را در صورت بروز اشكالات فني در سامانه معاملاتي تغيير دهد. اين تغييرات بايد بلافاصله و به نحو مقتضي به اطلاع عموم برسد. فرابورس مكلف است مستندات مربوط به اشكالات فني سامانه معاملاتي رادر سوابق خود نگهداري نمايد. 

مادة 6: معاملات اوراق بهادار در فرابورس به ترتيب در بازار اول، بازار دوم، بازار سوم و بازار اوراق مشاركت انجام خواهد شد. مراحل انجام معاملات در بازار اول و دوم و بازار اوراق مشاركت به شرح زي ر است: 

1. پيش گشايش:اين مرحله به مدت 30 دقيقـه قبـل از شـروع معـاملات انجـاممي شود. در اين مرحله امكان ورود، تغيير ي ا حذف سفارش توسـط كـارگزاران وجود دارد ليكن در اين مرحله معامله اي انجامنميشود.
2. مرحلة گشايش: بلافاصله پس از مرحلة پيش گشايش، با اجـرا ي سـفارشهـاي موجود در سامانه معاملات و براساس سازوكار حراج ناپيوسته انجام مي شود.
3. مرحلة حراج پيوسته: مرحله اي است پس از انجام مرحلة گشايش كه طـيآن معاملات براساس سازوكار حراج پيوسته انجامميشود.
4. مرحلة حراج ناپيوسته پاياني: اين مرحله بلافاصله پس از خاتمة مرحلـة حـراجپيوسته به مدت 15 دقيقه انجام مي شـود . در طـي ايـن مرحلـه امكـان ورود،تغييريا حذف سفارش توسط كارگزاران وجود دارد لـيكن معاملـه اي در ايـنمرحله انجام نمي شود و در پايان اين مرحله با اجراي سفارش هاي موجـود درسامانه معاملات و براساس سازوكار حراج ناپيوسته، معاملات انجامميشود.
5. مرحلة معاملات پاياني: اين مرحله طي پانزده دقيقـه پايـاني جلسـة معـاملاتي انجام مي شود و طي آن ورود سفارش و انجام معامله صـرفاً بـا قيمـت پايـانيامكان پذير است.

تبصره :  در معاملات فرابورس حسب مورد از تمام يا تعـدادي از مراحـل فـوقجهت انجام معامله استفاده مي گـردد .           هيـأت مـديرة فرابـورس بايـدمراحل انجام معامله در هر بازار را مشخص و حـداقل سـه روز كـاري قبل از اعمال، به اطلاع عموم برساند.

      مادة 7:           انواع سفارشها در سامانه معاملات به شرح زي ر است: 

1. سفارش محدود (Limit order):سفارش خري د يا فروشي است كه در قيمـتتعيين شده توسط مشتري، يا بهتر از آن انجام ميشود.
2. سفارش با قيمت باز (Market order):سفارشي است كه بدون قيمـتوارد سامانه معاملاتي شده و با قيمت بهترين سفارش طرف مقابل اجراميشود. در صورت اجرا نشدن بخشي از سفارش، باقيمانـده بـه صـورت يـ ك سـفارش بـاقيمت باز در سامانه باقي خواهد ماند.
3. سفارش باز- محدود (Market to limit order): سفارشي است كـه فقـطدر مرحله حراج پي وسته مي تواند وارد سـامانة معـاملاتي شـود. ايـن سـفارشبدون قيمت وارد سامانة معاملاتي شده و بـا قيمـت بهتـرين سـفارش طـرفمقابل اجرا مي شود. در صورت اجرا نشـدن بخشـي از سـفارش، باقي مانـده بـه صورت يك سفارش محدود به قي مت آخرين معامله انجـام شـده در سيسـتمباقيميماند.
4. سفارش به قيمت گشايش (Market on opening order):سفارشي است كه فقط در مرحلة پيش گشايشميتواند وارد سامانة معاملات شود. اين سفارش بدون قيمت وارد سامانة معاملاتي شده و در مرحلة گشايش با قيمت گشايش معامله خواهد شد. در صورت اجرا نشدن بخشي از سفارش، باقيمانده به صورت يك سفارش محدود با قيمت گشايش در سيستم باقي مي ماند.
5. سفارش متوقف به باز (Stop loss order): سفارش متوقفي است كه پس از فعال شدن، به سفارش با قيمت باز تبديل مي شود.
6. سفارش متوقف به محدود (stop limit order): سفارش متوقفي است كه پس از فعال شدن به سفارش محدود با قيمتي كه از قبل در سفارش مشخص شده است، تبديلميشود.

مادة 8: سفارش ها به لحاظ نحوة اجرا به شرح زير مي باشند: 

1. سفارش دو طرفه (Cross order): سفارشي است كه با استفاده از آن، كارگزارمي تواند اقدام به ورود همزمان سفارش خريد و فروش با حجم و قيمت يكسان نموده و معامله نمايد. قيمت سفارش مذكور بايد بيشتر يا مساوي قيمت بهترين سفارش خريد ثبت شده درسامانة معاملاتي و كمتر يا مساوي قيمت بهترين سفارش فروش ثبت شده در سامانة معاملاتي باشد. اين سفارش فقط در مرحله حراج پي وسته مي تواند وارد سامانة معاملات شود.
2. سفارش دو بخشي (Iceberg order):سفارش خريد يا فروشي است كه داراي دو بخش پنهان و آشكار است. بخش آشكار سفارش در صف خريد يا فروش قرار گرفته و قابل رويت مي باشد و بخش پنهان آن به صورت غيرفعال است. حجم قسمت آشكار و پنهان سفارش توسط كارگزار تعيينميشود. در صورتي كه كل بخش آشكار سفارش معامله شود، به ميزان حجم قسمت آشكار، سفارش پنهان فعال شده و در نوبت قرار مي گيرد. حداقل كل سفارش و حداقل حجم قسمت آشكار در سفارش هاي دو بخشي، توسط هيئت مديره فرابورس تعيين مي شود.
3. سفارش انجام و ابطال (fill & kill):سفارش محدودي است كه بلافاصله پس از ورود بايد اجرا شود و در صورت عدم اجراي تمام يا بخشي از آن، مقدار باقيمانده به صورت خودكار از سامانه حذف خواهد شد. امكان ورود اين سفارش در مرحله پيش از گشايش وجود ندارد.
4. سفارش همه يا هيچ (All or Non): سفارش محدودي است كه اجراي آن منوط به معامله كل سفارش است. در صورت عدم امكان معاملة كل سفارش بلافاصله بعد از ورود، سفارش به صورت خودكار از سامانه حذف مي شود. امكان ورود اين سفارش در مرحله پيش گشايش وجود ندارد.

      مادة 9: اعتبار زماني  سفارشها به شرح ذي ل مي باشد: 

1. سفارش روز (^Day):سفارشي است كه اعتبار آن در پايان روز معاملاتي به اتمام رسيده و بصورت خودكار از سامانه معاملات حذفميگردد.
2. سفارش جلسه (Session):سفارشي است كه اعتبار آن در پايان جلسه معاملاتي به اتمام رسيده و بصورت خودكار از سامانه معاملات حذفميگردد.
3. سفارش بدون محدوديت زماني (Good Till Cancel):اين سفارش تا زماني كهتوسط كارگزار حذف نشود در سامانه معاملاتي باقي مانده و معتبر مي باشد.
4. سفارش مدت دار (Good Till Date): سفارشي است كه اعتبار آن در پايان تاريخي كه در زمان ورود سفارش مشخص شده به اتمام مي رسد و از سامانة معاملات حذف مي شود.
5. سفارش زماني (Sliding Validity):كارگزار در زمان ورود سفارش، تعداد روزهاي مشخصي (T) را جهت اعتبار سفارش مشخص مي كند. اين سفارش تا تاريخي كه معادل تاريخ ورود سفارش به علاوة تعداد روزهاي تعيين شده (T) است، معتبر بوده و پس از آن از سامانة معاملات حذف مي شود.

    

   مادة 10: اولويت سفارش ها در سامانة معاملات بر حسب نوع سفارش، به شرح زير مي باشد: 

   الف) سفارش با قيمت باز و باز-  محدود  ب) سفارش به قيمت گشايش  ج) سفارش محدود 

    

     فصل پنجم: توقف و بازگشايي نماد معاملاتي  

    

     مادة 11: فرابورس موظف است با اعلام سازمان، نماد معاملاتي ورقه بهادار را متوقف نمايد. از  جمله مواردي كه مي تواند منجر به توقف نماد معاملاتي گردد عبارتند از:

1. حداقل يك روز قبل از برگزاري مجامع عمومي صاحبان سهام و قبل از برگزاري جلسة هيأتمديره اي كه طي آن مقرر است درخصوص اختيارات تفويض شده توسط مجمع عموميفوقالعاده در خصوص افزايش سرمايه تصميم گيري شود.
2. تغيير با اهميت در اطلاعاتي كه قبلاً توسط شركت يا ناشر اوراق بهادار پذيرفته شده در فرابورس ارائه گرديده است ويا وجود اطلاعات جديد با اهميت.
3. عدم اظهار نظر يا اظهار نظر مردود حسابرس نسبت به صورت ها و اطلاعات مالي
4. حداقل يك روز قبل از مواعد پرداخت سود و سررسيد نهايي انواع اوراق

مشاركت و گواهي سپرده

مادة 12: نمادهاي معاملاتي كه با اعلام سازمان متوقف مي شوند صرفاً با اعلام سازمان قابل    بازگشايي هستند. 

 مادة 13 : فرابورس بايد دليل توقف نماد معاملاتي را حداكثر تا پايان روز كاري توقف نماد معاملاتي اطلاع رساني نمايد. همچنين فرابورس مكلف است حداقل 15 دقيقه قبل از بازگشايي نماد معاملاتي مراتب را به اطلاع عموم برساند. 

مادة 14 : دامنة نوسان روزانه قيمت در بازار اول، دوم و اوراق مشاركت فرابورس 5 درصد براي اوراق فاقد بازارگردان  ميباشد. در صورت وجود بازارگردان، دامنة مذكور، طبق قرارداد بازارگرداني تعيين  ميشود. نمادهاي معاملاتي در بازار سوم مشمول دامنة نوسان روزانه قيمت نمي باشند.  

تبصره : تغييرات بعدي دامنة نوسان روزانة قيمت با پيشنهاد هيأت مديرة فرابورس به تأييد هيئت مديرة سازمان خواهد رسيد. تغيير دامنة نوسان قيمت بايد يك روز كاري قبل از اعمال توسط فرابورس اطلاع رساني شود. 

مادة 15 : در زمان بازگشايي نمادهايي كه به دليل افشاي اطلاعات با اهميت متوقف  شدهاند، حسب مورد و با اعلام سازمان دامنه نوسان روزانة قيمت تا سقف 50 درصد اعمال خواهد شد. اين وضعيت تا پايان روزي كه حجم معاملات سهام شركت به صورت انباشته از روز بازگشايي نماد، حداقل به ميزان 0004/0 سرمايه پايه شركت شود، ادامه خواهد يافت و دامنه نوسان قيمت از جلسة رسمي معاملاتي بعد از آن اعمال خواهد شد. مادامي كه دامنة نوسان قيمت سهم باز است، قيمت روزانه متناسب با حجم معاملات انجام شده در آن روز نسبت به 0004/0 سرمايه شركت تعديل و به عنوان قيمت پاياني آن روز در نظر گرفته مي شود.  

تبصره : سازمان مي تواند سقف دامنة روزانه نوسان قيمت موضوع اين ماده را در شرايط خاص افزايش دهد. 

16 : قيمت پاياني نمادهاي معاملاتي در بازار اول، دوم و اوراق مشاركت فرابورس برابر باقيمت ميانگين موزون معاملات انجام شدة نماد طي جلسة معاملاتي در بازار عادي خواهد بود. 

مادة 17 : قيمت مرجع براي نمادهاي فاقد بازارگردان، قيمت پاياني سهم در روز قبل مي باشد.

قيمت مرجع براي نمادهاي داراي بازارگردان، در صورت اعلام قيمت توسط بازارگردان، قيمت اعلامي و در صورت عدم اعلام، قيمت پاياني سهم در روز قبل خواهد بود. 

مادة 18 :  واحد پايه سفارش معادل يك مي باشد. تغيير واحد پاية سفارش با تصويب هيأت مديره فرابورس و اعلام آن حداقل يك روز كاري قبل از اعمال، امكان  پذير است. 

مادة 19 : محدوديت حجمي براي  نماد شركت هايي كه سرمايه پايه آنها معادل يا بيش از يكصد ميليون عدد است، معادل 50 هزار سهم  و براي نماد ساير شركت ها 10 هزار سهم خواهد بود. تغيير محدوديت حجمي با تصويب هيأت مديرة فرابورس و اطلاع رساني آن حداقل يك روز  كاري قبل از اعمال امكان پذير مي باشد. 

تبصره : محدوديت حجمي براي ساير اوراق بهادار توسط    هيأت مديرة فرابورس تعيين مي شود و تغييرات آن بايد حداقل يك روز كاري قبل از اعمال اطلاع رساني گردد. 

مادة 20 : مديرعامل فرابورس در شرايط زير معامله يا معاملات اوراق بهادار را حداكثر تا پايان ساعات اداري روز كاري برگزاري جلسة معاملاتي باطل مي نمايد. 

1. اعلام كارگزار مبني بر وقوع اشتباه و احراز آن توسط مديرعامل فرابورس
2. خطاي معاملاتي متأثر از اشكال سامانه معاملات
3. معاملة سهام بزرگتر يا مساوي 5 درصد براي شركت هايي كه سرماية پاية آنها كمتر يا مساوي يك ميليارد عدد سهم يا حق تقدم است و بزرگتر يا مساوي يك درصد براي شركت هايي كه سرماية پاية آنها بيش از يك ميليارد عدد است، در يك جلسة معاملاتي و توسط يك كد معاملاتي بدون رعايت ضوابط معاملات عمده
4. عدم رعايت سهمية اعلام شده براي خريد يا فروش اوراق بهادار براساس مقررات كه موجب ابطال كل خريد يا فروش كارگزار مي شود.

                  تبصره : در موارد خاص با تشخيص مديرعامل فرابورس فقط خريدها يا فروش هاي

   بيش از سهميه ابطال خواهد شد

5. ساير موارد طبق مقررات و مصوبات سازمان

مادة 21 : معاملات عمده در بازاري مجزا كه به همين منظور در سامانة معـاملاتي ايجـاد شـدهاست انجام مي شوند. در اين معاملات دامنة نوسان قيمت و محدوديت حجمي اعمال          نميشود. 

تبصره : براي انجام معاملات عمده، نماد سهم در بازار عادي بايد باز باشد. 

مادة 22 : عرضة در معاملات عمده به صورت يكجـا و از يـك كـد معـاملاتي بـوده و يـا طبـقمقرراتي است كه به تصويب هيئت مديره   سازمان ميرسد. 

مادة 23 : براي انجام معاملة عمده، كارگزار فروشنده بايد درخواست كتبي خود مبني بر فروش سهام يا حق تقدم سهام  را به همراه اطلاعات و مستندات زير، به فرابورس ارايه نمايد: 

1. تعداد سهام يا حق تقدم سهام قابل عرضه
2. قيمت پايه عرضه
3. تاريخ عرضه
4. نام عرضه كننده به همراه تصوير سفارش فروش
5. شرايط فروش از جمله نقـدي يـا اقسـاطي بـودن ثمـن معاملـه و در صـورتاقساطي بودن نحوة تقسيط و وثايق مورد نياز
6. حداكثر مهلت تسوية حصة نقدي و اراية سند تسويه خارج از پاياپاي
7. مداركي دال بر نمايندگي عرضه كننده در انتقال حقوق مالي و غيرمالي سهام
8. اعلام شرايط ضمن عقد در صورت اراية قرارداد توسط فروشنده
9. ساير اطلاعات به درخواست فرابورس

مادة 24 : درخواست عرضة سهام يا حق تقدم سهام كمتر از پنج درصدسرمايه پايه، حـداقل تـاساعت 10 صبح روز كاري قبل از عرضه بايد در دبيرخانة فرابـورس ثبـت و در صـورت تطبيـق  اطلاعية عرضه با مقررات به تشخيص          مديرعامل فرابورس، بايدحداكثر تا ساعت 12 ظهر همـانروز اطلاع رساني شود.  

25: درخواست عرضة سهام يا حق تقدم سهام به ميزان پنج درصد سرمايه پايه يا بيشـتراز آن، حداقل تا ساعت 12ظهر چهار روز كاري قبل از عرضه و درخواست عرضة سـهام يـا حـقتقدم سهام 50 درصد يا بيشتر از آن نيز حداقل بايد 7 روز كـاري قبـل از عرضـه در دبيرخانـةفرابورس ثبت و در صورت تطبيق اطلاعية عرضه با مقررات به تشخيص مديرعامل فرابورس، تـاپايان همان روز كاري از طريق سايت رسمي فرابورس به اطلاع عموم برسد. 

مادة 26 : شرايط اعلام شده توسط كـارگزار فروشـنده پـس از انتشـار اطلاعيـة عرضـه توسـطفرابورس قابل تغيير نيست. در صورت تغيير در شرايط اطلاعية عرضـه يـا انصـراف فروشـنده ازفروش سهام يا حق تقدم سهام، معاملة عمـده انجـام نخواهـد شـد و انجـام معاملـه منـوط بـهدرخواست مجدد فروشنده خواهد بود. در اين صورت موضوع بـه مرجـع  رسـيدگي بـه تخلفـاتكارگزاران ارجاع و براساس اعلام فرابورس، سهام يا حق تقدم سهام تا زمان صـدور رأي قطعـي،غيرقابل معامله خواهد شد. 

مادة 27 : در صورت تمايل فروشنده به انتشار آگهي فروش در جرايد، اطلاعـات منـدرج در آننبايد با اطلاعات ارايه شده به فرابورس مغايرت داشته باشد. در صورت مغايرت، اطلاعات منتشر شده در سايت  رسمي فرابورس قابل استناد مي باشد. 

مادة 28 : فرابورس مكلف است نماد معاملة عمده را حداكثر تا يك ساعت پس از شروع جلسـةمعاملاتي گشايش نمايد. 

مادة 29 : حداقل تغيير قيمت مجاز هر سفارش در معاملات عمده مانند بازار عادي است. 

تبصره :  مدير عامل فرابورس مي تواند براساس وضعيت بازار، حداقل تغيير قيمت مجـازهر سفارش را براي جلسة معاملاتي بعد تغيير دهد، ليكن بايد قبـل از شـروعجلسة معاملاتي بعد، مراتب را به اطلاع عموم برساند. 

مادة 30 : هر كارگزار تنها مي تواند از يك خريدار، سـفارش خريـد دريافـت نمايـد و در رقابـتشركت كند. 

مادة 31 : يك كارگزار در يك معاملة عمده نمـي توانـد همزمـان در دو سـمت عرضـه و تقاضـافعاليت نمايد. 

32 : در معاملات عمده، تعداد سهام يا حق تقدم سهام هر سفارش خريد بايد برابر تعـدادسهام يا حق تقدم سهام اعلام شده در اطلاعية عرضه باشـد . همچنـين قيمـت تعيـين شـده درسفارش هاي خريد نبايد كمتر از قيمت پايه باشد. 

مادة 33 : كاهش قيمت سفارش خريد ثبت شده در سامانة معاملاتي يا ورود سفارش با قيمتي كمتر از بالاترين سفارش خريد ثبت شده در سامانة معاملاتي، مجاز نمي باشد و حـذف سـفارشخريد، صرفاً در صورت ثبت سفارش خريد با قيمت بالاتر در سامانة معاملاتي مجاز است. 

مادة 34 : كارگزار فروشنده مكلف است در صورت ثبت سفارش خريد در سـامانة معـاملاتي بـاقيمت پايه يا بيشتر از آن قبل از 5 دقيقة پاياني جلسة معاملاتي، اقدام به عرضه نمايـد . عرضـهتوسط كارگزار فروشنده تنها در صورتي امكان پذير است كه از زمان ثبت بهترين سفارش خريـددر سامانة معاملاتي حداقل 3 دقيقه گذشته باشد. 

تبصرة 1:  در صورت ثبت سفارش خريد در 5 دقيقة پاياني بازار، ادامة رقابت به جلسة معاملاتي بعد موكول شده و كارگزار داراي بهترين سـفارش  خريـد موظـف است سفارش خود را با همان قيمت در ابتـداي جلسـة معـاملاتي بعـد واردسامانه نمايد. 

تبصرة 2:  عدم رعايت ضوابط اين ماده از سوي كـارگزار خريـدار يـا فروشـنده تخلـفمحسوب شده و فرابورس مكلف است موضوع را جهت رسـيدگي بـه مرجـع  رسيدگي به تخلفات كارگزاران ارجاع نمايد. 

مادة 35 : در صورتي كه تخلفات كارگزار خريدار يا كارگزار فروشنده مانع انجام معاملـه شـود،متخلف مكلف به پرداخت يك درصد ارزش معامله به قيمت پايه به عنـوان خسـارت بـه طـرفمقابل خواهد بود. در اين خصوص كارگزار مـي توانـد وثـايق و تضـامين لازم را حسـب مـورد ازخريـدار يـا فروشـنده دريافـت نمايـد. همچنـين در صـورت عـدم انجـام معاملـه مطـابق ايـن ماده،كارگزار متخلف مكلف است كارمزدهاي انجام معامله را بر حسب ارزش معاملـه بـه قيمـتپايه به سازمان، فرابورس و شركت سپرده گذاري مركزي پرداخت نمايد. 

 فصل نهم: معاملات عمده شرايطي   

36: در معاملات عمدة شرايطي، كارگزار خريدار در صـورتي مجـاز بـه ورود سـفارش بـهسامانة معاملاتي است كه معادل 3 درصـد ارزش سـهام يـا حـق تقـدم سـهام موضـوع معاملـهبراساس قيمت پايه را به صورت نقد يا ضمانت نامة بانكي بدون قيد و شرط از مشتري دريافت و حسب مورد به حساب شركت سپرده گذاري مركزي واريـز يـا بـه ايـن شـركت تحويـل دهـد وتأييدية شركت مزبور را مبني بر اخذ تضامين مربوطه به فرابورس ارايه كند. 

تبصرة 1:  در صورت عدم ايفـاي تعهـدات تسـويه از سـوي كـارگزار خريـدار، سـپردةموضوع اين ماده پس از كسـر كارمزدهـا و هزينـه هـا ي معاملـه بـه عنـوانخسارت به كارگزار فروشنده پرداخت مي شود. 

تبصرة 2:  در صورتي كه كارگزار خريدار پس از اراية درخواست خريد و قبـل از انجـاممعامله، انصراف كتبي خود را از ادامة رقابت اعلام نمايد يا چنانچـه كـارگزارخريدار  موفق بـه انجـام معاملـه نگـردد، سـپردة وي بـا تاييـد مـديرعاملفرابورس مبني بر عدم مغايرت اقدامات كارگزار با مقررات در جريان معاملـهمذكور، حداكثر تا دو روز كاري پس از زمان انصراف يا انجام معامله مسـتردمي شود. 

مادة 37 : كارگزار خريدار مكلف است حداكثر 9 روز كـاري پـس از انجـام معاملـه، نسـبت بـهتسوية حصة نقدي معامله از طريق پاياپاي شركت سپرده گذاري مركزي اقدام نمايد و مستندات لازم جهت تنظيم سند تسوية خارج از پاياپاي حصة غيرنقـدي را حـداكثر 8 روز كـاري بعـد ازانجام معامله به فروشنده ارايه كند. كارگزار فروشنده مكلف است پس از دريافت مسـتندات لازمجهت تنظيم سند       تسوية خارج از پاياپاي و حداكثر 9 روز كاري پس از انجام معامله، نسبت بـهاراية سند تسوية خارج از پاياپاي به فرابورس و شركت سپرده گـذاري مركـزي اقـدام نمايـد. در صورت واريز حصة نقدي و اراية سند تسوية خارج از پاياپاي به شـركت سـپرده گـذاري مركـزيحداكثر 9 روز كاري بعد از انجام معامله، ثبت معامله در سيستم معاملاتي حداكثر تـا پايـان روزكاري بعد انجام خواهد شد. 

تبصرة 1:   در صورت خـودداري كـارگزار فروشـنده يـا فروشـنده از دريافـت مسـتنداتموضوع اين ماده، خريدار يا كارگزار خريدار مي تواند اسناد فوق را جهت ثبـتدر سوابق به شركت سپرده گذاري مركزي ارايه و رسيد دريافت نمايد. 

تبصرة 2: در صورت عرضه سهام جهت انجام معاملة عمده از سـوي سـازمان خصوصـيسازي  افزايش مهلت تسوية حصه نقدي و ارائه سند تسويه خارج از پاياپاي تـا30 روزكاري با اعلام سازمان خصوصي  سازي امكان پذير است. 

تبصرة 3:در صورتي كه كارگزار فروشنده زمـاني را طـولاني تـر از مهلتـي كـه  در ايـن دستورالعمل براي ارائه سند تسويه خارج از پاياپاي مقرر گرديده، جهت تاديـهحصه نقدي معامله تعيين كند، از نظر اين دستورالعمل حصة مزبـور نيـز غيـرنقدي تلقي مي گردد. 

مادة 38 : در خصوص معاملة عمدة شرايطي، كارگزار خريدار بايد حداكثر تا پايان وقـت اداريروز كاري بعد از معامله، اسامي خريداران به همراه تعـداد و درصـد قابـل تخصـيص بـه آنـان وهمچنين دستور خريد دريافت شده را به فرابورس ارايه نمايد. تخصيص سـهام براسـاس اسـامياعلام شده صورت مي گيرد. 

مادة 39 : از زمـان انجـام معاملـه تـا زمـان قطعـي شـدن آن، سـهام بـه صـورت مسـدود دركدمعاملاتي  فروشنده باقي مي ماند. 

مادة 40 : در صورت عدم تسليم سند تسويه خارج از پاياپاي توسط كارگزار فروشـنده يـا عـدمتسوية حصة نقدي معامله توسط كارگزار خريدار در مهلت مقـرر، انجـام معاملـه توسـط بـورس قطعي  نميشود. 

مادة 41 : در صورت عدم اراية سند تسويه خارج از پاياپـاي طـي مهلـت مقـرر توسـط كـارگزارفروشنده، موضوع به مرجع رسيدگي به تخلفات كارگزاران ارجاع مي شود. در صورتي كه كارگزار فروشنده براساس رأي صادرة قطعي متخلف شناخته شود، موظف است معادل يك درصد ارزش معامله بر حسب قيمت پايه را به كارگزار خريدار و كارمزدهاي انجام معامله را بـر حسـب ارزشمعامله به سازمان، فرابورس و شركت سپرده گذاري مركزي پرداخت نمايد. كارگزار خريدار پـساز كسر كارمزد خود مكلف به پرداخت مابقي مبلغ مذكور به عنوان خسارت بـه خريـدار خواهـدبود. 

مادة 42 : در صورت عدم واريز حصة نقدي يا عدم ايفـاي تعهـدات خريـدار در خصـوص سـندتسويه خارج از پاياپاي طي مهلت مقرر توسط كارگزار خريدار، موضوع بـه مرجـع رسـيدگي بـهتخلفات كارگزاران ارجاع مي شود. در صورتي كه كـارگزار خريـدار براسـاس رأي صـادرة قطعـي

متخلف شناخته شود، كارمزد كارگزار خريدار، سازمان، فرابورس و شركت سپرده گذاري مركـزياز محل سپردة موضوع ماده 36 كسر و مابقي به حساب كـارگزار فروشـنده واريـز خواهـد شـد.

كارگزار فروشنده پس از كسر كارمزد خود مكلف بـه پرداخـت مـابقي مبلـغ مـذكور بـه ع نـوانخسارت به فروشنده خواهد بود.

مادة 43 : در خصوص معاملات عمده، موارد پيش بيني نشده در مـواد 21 الـي  42 تـابع سـايررويه ها و قواعد معاملاتي تصريح شده در اين دستورالعمل است. 

 فصل دهم: معاملات بلوك   

مادة 44 : معاملات بلوك در نماد معاملاتي بازاري مجزا از نماد معاملاتي بازار عادي در سامانه معاملات انجام مي شود. 

مادة 45 : معاملات بلوك به روش حراج ناپيوسته و هر 5 دقيقه يكبار برگزار مي شود. 

مادة 46 : قيمت مرجع روزانه براي بازار معاملات بلوك، معادل قيمت مرجع همان روز بازار عادي است. 

مادة 47 : ساير شرايط معاملات بلوك، مشابه معامله در نماد اصلي است. 

مادة 48 : عرضه اوليه منوط به پذيرش و درج اوراق بهادار براساس دستورالعمل پذيرش و افشاي كامل اطلاعات مطابق با دستورالعمل افشاي اطلاعات ناشران و ساير مقررات مربوط به  فرابورس است. 

 مادة 49 : هيأت پذيرش روش عرضه اوليه اوراق بهادار را براساس پيشنهاد فرابورس تعيين مي نمايد. 

مادة 50 : عرضة اوليه در فرابورس به روش ثبت سفارش مطابق دستورالعملي خواهد بود كه به پيشنهاد هيئت مديرة فرابورس به تصويب هيئت مديرة سازمان  ميرسد. 

مادة 51 : در صورتي كه به تشخيص هيأت پذيرش، سهام شناور آزاد شركت به ميزان كافي باشد، عرضه اوليه سهم به صورت زير انجام مي شود: 

1. حداقل 3 روز كاري قبل از عرضه، مراتب توسط فرابورس اطلاع رسانيميشود.
2. نماد معاملاتي در بازار عادي گشايش مي يابد و در روز گشايش دامنة نوسان قيمت اعمال نخواهد شد. قيمت پاياني سهم ميانگين موزون معاملات روزانه سهم در روز گشايش خواهد بود.

   تبصره :  مدير عامل فرابورس مي تواند قيمت گذاري سهم را منوط به معاملة حجم مشخصي از سهام شركت نمايد و در صورت عدم انجام معامله در حجم مشخص شده، اقدام به ابطال معاملات و موكول نمودن عرضه به جلسات بعدي نمايد. اين موضوع بايد در اطلاعية منتشره در خصوص عرضه اوليه تصريح شود.

3. در عرضة اوليه به روش فوق، بايد سهام شركت نزد شركت سپرده گذاري مركزي ثبت شده و بخش معيني از آن به تشخيصمديرعامل فرابورس قابل معامله باشد.

مادة 52 : قبل از عرضة اوليه به روش حراج، هيأت مديرة فرابورس اقدام به تعيين موارد زير مي نمايد: 

1. حداقل تعداد سهام جهت عرضه در روز عرضه اوليه
2. حداقل تعداد سهام كه عرضه كننده بايد به صورت تدريجي پس از عرضة اوليه، عرضه نمايد و مهلت زماني آن
3. محدوديت خريد هر ايستگاه كاري و يا هر كد مالكيت

تبصره 1: سهميه هر ايستگاه كاري بايد به نحوي تعيين شود كه حداقل 60 درصد و حداكثر 95 درصد از ايستگاه هاي فعال كارگزاران عضو فرابورس امكان خريد سهام را داشته باشند. 

تبصره 2:مصوبات هيئت مديره فرابورس در خصوص موارد موضوع اين ماده، بايد حداقل 2 روز كاري قبل از عرضه توسط فرابورس اطلاع رساني شود. 

مادة53 :  كارگزاران پس از اعلام اطلاعات عرضه عمومي سهام توسط فرابورس نسبت به اخذ درخواست خريد از متقاضيان اقدام خواهند كرد. كلية درخواستهاي اخذ شده جهت عرضه اوليه، بايد به قيمت محدود باشند. 

مادة 54 : كارگزار فروشنده موظف است حداقل پس از 10 دقيقه از زمان گشايش نماد اقدام به عرضة سهام نمايد. به هر ترتيب وي بايد عرضة سهام را به گونه اي انجام دهد كه تا پايان جلسة رسمي معاملاتي عرضه انجام شود. 

مادة 55 : در صورتي كه كمتر از 50 درصد از سهام آگهي شده براي عرضه در روز عرضة اوليه به فروش برسد، فرابورس  مكلف است كلية معاملات روز اول را ابطال نموده و عرضة اوليه را به روز ديگري موكول نمايد. 

مادة 56 : كارگزاران خريدار نبايد بيش از سهميه مجاز خود اقدام به خريد سهام نمايند. در صورت خريد بيش از سهمية مجاز توسط كارگزاران در عرضة اوليه، مدير عامل فرابورس مي تواند خريدهاي بيش از سهميه يا كل خريدهاي كارگزاري در عرضه اوليه را ابطال نمايد.

هرگونه تخلف كارگزار در فرايند عرضة اوليه توسط فرابورس به مرجع رسيدگي به تخلفات كارگزاران ارجاع و براساس مقررات به آن رسيدگي خواهد شد. 

مادة 57 : كارگزاران براي خريد مي توانند از كد خريد گروهي استفاده نمايند و پس  از آن با توجه به قيمت درخواست خريدها، اولويت زماني درخواست خريدها و منطقه جغرافيايي كه درخواست خريد در آن از متقاضي اخذ شده است نسبت به تخصيص سهام اقدام نمايند و حتي الامكان به همه متقاضياني كه درخواست خريد كتبي ارائه داده اند اعم از حقيقي و حقوقي، سهميه اي را تخصيص دهند. در هر صورت مسئوليت تخصيص عادلانه سهام بين مشتريان هر كارگزار در عرضه اوليه به عهده وي خواهد بود. 

مادة 58 : سهامي كه در روز عرضه اوليه به فروش نمي رسد و يا معاملة آن   ابطال ميشود بايد طبق نظر مديرعامل فرابورس در روزهاي آتي عرضه شود. 

مادة 59 : در روز عرضة اوليه، صرفاً سهامداراني  ميتوانند سهام خود را عرضه نمايند كه در زمرة سهامداران متعهد عرضه قرار داشته باشند.  

مادة 60 : پس از فروش كل سهام در نظر گرفته شده براي عرضه اوليه در روز اول، محدوديت نوسان قيمت براي سهام منظور خواهد شد. 

 فصل سيزدهم: معاملات حق تقدم خريد سهام  

مادة 61 : دارندة گواهينامة حق  تقدم خريد سهام كه مايل به فروش  حق تقدم  خود مي باشد، در دورة پذيره نويسي به  شركتهاي كارگزاري مراجعه و نسبت به تكميل درخواست فروش و تحويل گواهينامة حق تقدم خريد سهام به كارگزاري، اقدام  مينمايد. 

مادة 62 : براي خريدار حق تقدم خريد سهام  در فرابورس، " گواهينامة نقل و انتقال حق تقدم " صادر خواهد شد و معاملات دست دوم بر مبناي گواهينامة مذكور انجام مي شود. 

مادة 63 : گواهينامة نقل و انتقال صادره  براي خريدار حق تقدم سهام در فرابورس در صورتي كه خريدار رأساً  نيز داراي حق تقدم خريد سهام جداگانه باشد، نشان دهندة كل حق  تقدمهاي خريدار خواهد بود. در اين حالت، كارگزار پس از دريافت گواهينامة حق تقدم صادره از طرف شركت، اقدام به تحويل گواهينامة نقل و انتقال به خري  دار مينمايد. 

مادة 64 : خريدار حق تقدم سهام در صورت يكه مايل به پذيره نويسي سهام جديد باشد، با تأديه مبلغ پذيره نويسي و طي كردن فر آيند آن جهت تبديل حق تقدم به سهم اقدام مي نمايد و كارگزار مربوطه و فرابورس در اين خصوص مسئوليتي نخواهند داشت. 

مادة 65 : دارندگان گواهينامة حق تقدم، در صورتي كه وجه پذ يرهنويسي را در مهلت تعيين شده به حساب بانكي كه در اعلامية پذيره نويسي شركت قيد شده است، تأديه ننمايند، حق تقدم آنها در حكم "حق تقدم استفاده نشده" تلقي خواهد شد. 

مادة 66 : ناشر موظف است حداكثر ظرف 5 روز كاري پس از پايان مهلت پذ يرهنويسي دارندگان حق تقدم، ضمن جمع آوري اطلاعات و مبالغ واريزي دارندگان حق تقدم، تعداد و مشخصات حق تقدم استفاده نشده را به  شركت سپرده گذاري مركزي اعلام نمايد. در هر صورت مسئوليت اعلام مشخصات افرادي كه از حق تقدم خود استفاده ننموده اند و تعيين تعداد آن به عهدة ناشر است. 

مادة 67 :  شركت سپرده گذاري مركزي تمام حق تقدم هاي  موضوع ماده 66 فوق را به يك كد معاملاتي  منتقل مي نمايد و تعداد و كد معاملاتي  حقتقدم استفاده نشده را به ناشر،  سازمان و فرابورس اعلام مي كند. 

مادة 68 : ناشر بايد حداكثر تلاش خود را در خصوص فروش  حقتقدم استفاده نشده به بهترين قيمت انجام دهد. 

تبصره :  در صورتي كه به تشخيص مديرعامل فرابورس، مفاد اين ماده رعايت نشود، وي مي تواند نسبت به ابطال تمام يا قسمتي از معاملات مذكور اقدام نمايد. 

مادة 69 : كارگزار خريدار حق تقدم استفاده نشده، موظف است وجه پذيره نويسي حق تقدم خريداري شده را به حساب  شركت واريز نمايد. 

مادة 70 : ساير ضوابط مربوط به دادوستد گواهينامة حق تقدم، مشابه ضوابط حاكم بر معاملات  سهام مي باشد. 

مادة 71 : در بازار سوم فرابورس سه نوع عرضه به شرح ذيل انجام مي شود: 

1. عرضة يكجاي اوراق بهادار
2. عرضة خرد اوراق بهادار
3. پذيره نويسي اوراق بهادار

مادة 72 : درخواست هاي تكميل شدة عرضه در "كميتة عرضه" فرابورس مورد بررسي قرار  ميگيرد. كميتة عرضه مراتب موافقت يا عدم موافقت با عرضه را ظرف مدت حداكثر 7 روز كاري پس از ارائه      درخواستهاي تكميل شده به فرابورس،  به كارگزار متقاضي عرضه ابلاغ  مينمايد. 

مادة 73 : مسئوليت كنترل تكميل بودن مدارك و رعايت ضوابط و مقررات از طرف عرضه كننده به عهده كارگزار عرضه كننده است. 

مادة 74 : تركيب اعضاي كميتة عرضه، ضوابط و نحوة برگزاري جلسات، مدارك و مستنداتي كه بايد متقاضي عرضه ارائه نمايد و نحوة اتخاذ تصميم در كميتة عرضه به تصويب هيأت مديرة فرابورس  ميرسد. 

مادة 75 : در صورت موافقت كميتة عرضه، فرابورس اقدام به درج نام اوراق بهادار در فهرست عرضه و انتشار همزمان "بيا��يه عرضه" مي نمايد. 

 فصل پانزدهم : عرضة يكجا در بازار سوم   

      مادة 76 : دامنة نوسان قيمت و محدوديت حجمي در خصوص عرضة يكجا اعمال  نميشود. 

مادة 77 : عرضة يكجاي اوراق بهادار به صورت يكجا و از يك كـد معـاملاتي بـوده و يـا طبـقمقرراتي است كه به تصويب هيئت مديره سازمان مي رسد. 

مادة 78 : شرايط اعلام شده توسط كارگزار فروشـنده پـس از انتشـار اطلاعيـة عرضـه توسـطفرابورس قابل تغيير نيست. در صورت تغيير در شرايط اطلاعية عرضـه يـا انصـراف فروشـنده ازفروش اوراق بهادار معاملة عمده انجام نخواهد شد و انجام معامله منـوط بـه درخواسـت مجـددفروشنده خواهد بود. در اين صورت موضوع به مرجع رسيدگي بـه تخلفـات كـارگزاران ارجـاع وبراساس اعلام فرابورس، اوراق بهادار تا زمان صدور رأي قطعي، غيرقابل معامله خواهد شد.

مادة 79 : در صورت تمايل فروشنده به انتشار آگهي فروش در جرايد، اطلاعـات منـدرج در آننبايد با اطلاعات ارايه شده به فرابورس مغايرت داشته باشد. در صورت مغايرت، اطلاعات منتشر شده در سايت رسمي فرابورس قابل استناد مي باشد.

مادة  80 : حداقل تغيير قيمت مجاز هر سفارش در عرضة يكجا، يك ريال  ميباشد. 

تبصره :  مديرعامل فرابورس مي تواند براساس وضعيت بازار، حداقل تغيير قيمـت مجـازهر سفارش را براي جلسة معاملاتي بعد تغيير دهد، ليكن بايد قبـل از شـروعجلسة معاملاتي بعد، مراتب را به اطلاع عموم برساند. 

مادة 81 : تعداد اوراق بهادار هر سفارش خريد بايد برابر تعداد اوراق بهادار اعلام شده در بيانيـةعرضه باشد. همچنين قيمت تعيين شده در سفارش هاي خريد نبايد كمتر از قيمت پايه باشد. 

مادة 82 : كاهش قيمت سفارش خريد ثبت شده در سامانة معاملاتي يا ورود سفارش با قيمتي كمتر از بالاترين سفارش خريد ثبت شده در سامانة معاملاتي، مجاز نمي باشد و حـذف سـفارشخريد فقط در صورت ثبت سفارش خريد با قيمت بالاتر در سامانة معاملاتي مجاز است. 

مادة 83 : كارگزار فروشنده مكلف است در صورت ثبت سفارش خريد در سـامانة معـاملاتي بـاقيمت پايه يا بيشتر از آن قبل از 5 دقيقة پاياني جلسة معاملاتي، اقدام به عرضه نمايـد . عرضـهتوسط كارگزار فروشنده تنها در صورتي امكان پذير است كه از زمان ثبت بهترين سفارش خريـددر سامانة معاملاتي حداقل 3 دقيقه گذشته باشد. 

تبصرة 1:  در صورت ثبت سفارش خريد در 5 دقيقة پاياني بازار، ادامة رقابت به جلسة معاملاتي بعد موكول شده و كارگزار داراي بهترين سـفارش  خريـد موظـف

 است سفارش خود را با همان قيمت در ابتـداي جلسـة معـاملاتي بعـد واردسامانه نمايد. 

تبصرة 2:  عدم رعايت ضوابط اين ماده از سوي كارگزار خريـدار يـا كـارگزار فروشـندهتخلف محسوب شده و فرابورس مكلف است موضوع را جهـت رسـيدگي بـهمرجع رسيدگي به تخلفات كارگزاران ارجاع نمايد. 

مادة 84 : در صورتي كه تخلفات كارگزار خريدار يا كارگزار فروشنده مانع انجام معاملـه شـود،متخلف مكلف به پرداخت يك درصد ارزش معامله به قيمت پايه به عنـوان خسـارت بـه طـرفمقابل خواهد بود. در اين خصوص كارگزار مـي توانـد وثـايق و تضـامين لازم را حسـب مـورد ازخريدار يا فروشنده دريافت نمايد. همچنين در صـورت عـدم انجـام معاملـه مطـابق ايـن مـاده ، كارگزار متخلف مكلف است كارمزدهاي انجام معامله را بر حسب ارزش معامله به قيمت پايه بـهسازمان، فرابورس و شركت سپرده گذاري مركزي پرداخت نمايد.

مادة 85 : در معاملات عرضة يكجا، عرضه كننده مي تواند شرايطي را جهت تسوية معـاملا ت بـهصورت نقد و اقساط تعيين و در بيانية عرضه اعلام نمايد. در اين صورت معاملـة مـذكور عرضـةيكجاي شرايطي محسوب شده و مشمول مقررات مربوطه خواهد بود. 

مادة 86 : در عرضة يكجاي شرايطي، كارگزار خريـدار در صـورتي مجـاز بـه ورود سـفارش بـهسامانة معاملاتي است كه معادل 3 درصد ارزش اوراق بهادار موضوع معامله براساس قيمت پايـهرا به صورت نقد يا ضمانت نامة بانكي بدون قيد و شرط از مشـتري دريافـت و حسـب مـورد بـهحساب شركت سپرده گذاري مركزي واريز يا به اين شركت تحويل دهد و تأييدية شركت مزبـوررا مبني بر اخذ تضامين مربوطه به فرابورس ارايه كند. 

تبصرة 1:  در صورت عدم ايفـاي تعهـدات تسـويه از سـوي كـارگزار خريـدار، سـپردةموضوع اين ماده پس از كسر كارمزدهـا و هزينـه هـاي معاملـه بـه كـارگزارفروشنده پرداخت مي شود. 

تبصرة 2:  در صورتي كه كارگزار خريدار پس از اراية درخواست خريد و قبـل از انجـاممعامله، انصراف كتبي خود را از ادامة رقابت اعلام نمايد يا چنانچـه كـارگزارخريدار  موفق بـه انجـام معاملـه نگـردد، سـپردة وي بـا تاييـد مـديرعاملفرابورس مبني بر عدم مغايرت اقدامات كارگزار با مقررات در جريان معاملـه

مذكور، حداكثر تا دو روز كاري پس از زمان انصراف يا انجام معامله مسـتردمي شود. 

مادة 87 : كارگزار خريدار مكلف است حداكثر 9 روز كاري پـس از انجـام معاملـه، نسـبت بـهتسوية حصة نقدي معامله از طريق پاياپاي شركت سپرده گذاري مركزي اقدام نمايد و مستندات لازم جهت تنظيم سند تسوية خارج از پاياپاي حصة غيرنقـدي را حـداكثر 8 روز كـاري بعـد ازانجام معامله به فروشنده ارايه كند. كارگزار فروشنده مكلف است پس از دريافت مسـتندات لازمجهت تنظيم سند تسوية خارج از پاياپاي و حداكثر 9 روز كاري پس از انجام معامله، نسبت بـهاراية سند تسوية خارج از پاياپاي به فرابورس و شركت سپرده گـذاري مركـزي اقـدام نمايـد. در صورت واريز حصة نقدي و اراية سند تسوية خارج از پاياپاي به شـركت سـپرده گـذاري مركـزيحداكثر 9 روز كاري بعد از انجام معامله ثبت معامله در سيستم معاملاتي حداكثر تـا پايـان روزكاري بعد انجام خواهد شد.

تبصرة1 :  در صورت خودداري كارگزار فروشنده يا فروشنده از دريافت مستندات موضوع اين ماده، خريدار يا كارگزار وي مي تواند اسناد فوق را جهت ثبت در سوابق به شركت      سپردهگذاري مركزي ارايه و رسيد دريافت نمايد. 

تبصرة2 : در صورت عرضه سهام جهت انجام معاملة عمده از سـوي سـازمان خصوصـيسازي  افزايش مهلت تسوية حصه نقدي و ارائه سند تسويه خارج از پاياپاي تـا

30 روزكاري با اعلام سازمان خصوصي  سازي امكان پذير است 

تبصرة3 :در صورتي كه كارگزار فروشنده زمـاني را طـولاني تـر از مهلتـي كـه در ايـن  دستورالعمل براي ارائه سند تسويه خارج از پاياپاي مقرر گرديده، جهت تاديـهحصه نقدي معامله تعيين كند، از نظر اين دستورالعمل حصة مزبـور نيـز غيـرنقدي تلقي  ميگردد. 

مادة 88 : در خصوص معاملة عرضة يكجاي شرايطي، كارگزار خريـدار بايـد حـداكثر تـا پايـانوقت اداري روز كاري بعد از معامله، اسامي خريداران به همراه تعداد و درصد قابل تخصيص بـه  آنان و همچنين دستور خريد دريافت شده را به فرابـورس ارايـه نمايـد. تخصـيص اوراق بهـادار  براساس اسامي اعلام شده توسط كارگزار خريدار صورت  ميگيرد. 

89 از زمان انجام معامله تـا زمـان قطعـي شـدن آن، اوراق بـه صـورت مسـدود در كـدفروشنده باقي مي ماند. 

مادة 90 : در صورت عدم تسليم سند تسويه خارج از پاياپاي توسط كارگزار فروشـنده يـا عـدمتسوية حصة نقدي معامله توسط كارگزار خريدار در مهلت مقرر، انجام معامله توسـط فرابـورسقطعي نمي شود. 

مادة 91 : در صورت عدم اراية سند تسويه خارج از پاياپـاي طـي مهلـت مقـرر توسـط كـارگزارفروشنده، موضوع به مرجع رسيدگي بـه تخلفـات كـارگزاران ارجـاع مـي شـود . در صـورتي كـهبراساس رأي صادرة قطعي كارگزار فروشنده متخلف شناخته شود وي موظف است معـادل يـكدرصد ارزش معامله بر حسب قيمت پايه را به كارگزار خريدار و كارمزدهاي انجام معاملـه را بـرحسب ارزش معامله به سازمان، فرابورس و شركت سپرده گذاري مركزي پرداخت نمايد. كارگزار خريدار پس از كسر كارمزد خود مكلف به پرداخت مابقي مبلغ مـذكور بـه عنـوان خسـارت بـهخريدار خواهد بود. 

مادة 92 : در صورت عدم واريز حصة نقدي يا عدم ايفـاي تعهـدات خريـدار در خصـوص سـندتسويه خارج از پاياپاي طي مهلت مقرر توسط كارگزار خريدار، موضوع بـه مرجـع رسـيدگي بـهتخلفات كارگزاران ارجاع مي شود. در صورتي كه براسـاس رأي صـادرة قطعـي كـارگزار خريـدارمتخلف شناخته شود، كارمزد كارگزار خريدار، سازمان، فرابورس و شركت سپرده گذاري مركـزياز محل سپردة موضوع ماده 86 اين ماده كسر و مابقي به حساب كارگزار فروشنده واريز خواهـدشد. كارگزار فروشنده پس از كسر كارمزد خود مكلف به پرداخت مابقي مبلغ مذكور بـه عنـوانخسارت به فروشنده خواهد بود. 

مادة 93 :  موارد پيش بيني نشده در ضوابط عرضة يكجا، تابع ساير رويه هـا و قواعـد معـاملاتيتصريح شده در اين دستورالعمل است. 

 فصل شانزدهم : عرضة خرد در بازار سوم  

مادة 94 : در عرضة خرد، متقاضي خريد شخصي است كه خريدار حجم معيني از اوراق بهـادارمشخص از سوي مالكان آن است. 

95 در صورت درج اوراق بهادار متعاقب درخواست متقاضي، كميته عرضه مهلتي را براي خريد نامبرده تعيين كه اين مهلت به همراه ساير شرايط اعلامي از سوي متقاضي خريد در بيانية عرضه منتشر مي شود. 

مادة 96 : مالكان اوراق بهادار در صورت تمايل جهت فروش اوراق خود به متقاضي خريد بايد اوراق مذكور را از طريق كارگزار خود نزد شركت سپرده گذاري مركزي سپرده نموده و سپس سفارش فروش خود را از طريق كارگزار در سامانة معاملاتي ثبت نمايند. 

مادة 97 : در پايان مهلت تعيين شده جهت خريد، كارگزاران خريدار اقدام به ورود سفارش با حجم اعلامي خواهند نمود و معاملات با اجراي يك حراج تك قيمتي انجام خواهد شد. 

مادة 98 : تسويه معاملات در بازار عرضة خرد، تابع مقررات مربوط به تسوية معاملات عادي خواهد بود. 

 فصل هفدهم : پذيره  نويسي در بازار سوم  

مادة 99 :  پذيرهنويسي اوراق بهادار از جمله سهام  شركتهاي سهامي عام، اوراق مشاركت و گواهي سپرده براساس مجوز صادره از سازمان و مفاد بيانية ثبت انجام خواهد شد. 

مادة 100 : كارگزار عرضه كننده مكلف است حداقل 7 روز كاري قبل از زمان عرضة پيشنهادي خود، مدارك و اطلاعات زير را به فرابورس ارايه نمايد: 

1. تاييدية شركت سپرده گذاري مركزي مبني بـر سـپردهشـدن كـل اوراق مـوردپذيره نويسي
2. بيانية ثبت
3. اطلاعية پذيره نويسي
4. نحوة پاياپاي و تسوية وجوه اوراق
5. اعلام شرايط در نظر گرفته شده براي كارگزاران خريـدار در خصـوص امكانـات آنها و يا زمان توزيع اوراق در شبكة داخلي كارگزاران
6. اطلاعات و مداركي كه كارگزاران خريدار در زمان پذيره نويسي بايد از خريداران اخذ و به ناشر ارايه نمايند، از قبيل مشخصات هويتي خريداران و شماره حساب بانكي

101         فرابورس در صورت كفايت مدارك و مستندات ارايه شده، حداقل 3 روز كاري قبل از شروع پذيره نويسي نسبت به انتشار اطلاعية پذيره نويسي و بيانية ثبت اقدام خواهد كرد. 

مادة 102 : در روز اول  پذيرهنويسي نماد اوراق توسط فرابورس به نحوي گشايش  ميگردد كه سفارشات با قيمت ثابت مندرج در بيانيه عرضه قابل ورود به سيستم باشد. در پذيره نويسي واحد پايه سفارشات و محدوديت حجمي به نحوي تعيين  ميگردد كه حتي الامكان منطبق با شرايط مندرج در اطلاعيه عرضه باشد. تنظيمات سامانة معاملاتي از جمله دامنة نوسان قيمت، واحد پاية سفارش و محدوديت حجمي براساس شرايط مندرج در اطلاعية پذيره نويسي توسط كميتة عرضه تعيين و اعلام خواهد شد. 

مادة 103 : كارگزاران پس از گشايش نماد، امكان ورود سـفارش خريـد را طـي دورة مشـخصشده در اطلاعية پذيره نويسي به سامانه معاملات خواهند  داشـت. سـفارش هـاي خريـد بايـد بـاشرايط مندرج در بيانية عرضه مطابقت داشته باشند. فرابورس  ميتواند سـفارش  هـايي را كـه بـاشرايط مزبور منطبق نيست حذف نمايد. 

مادة 104 : در طول دورة پذيره نويسي، در پايان هر روز در صورتي كه حجم سفارش هاي خريد معادل يا بيشتر از كل اوراق بهادار مورد  پذيرهنويسي شود، عرضة اوراق به صورت تسهيم به نسبت انجام خواهد شد. 

مادة 105 : در صورتي كه در پايان دورة پذيره نويسي تعداد تقاضاي ثبت شده در سامانة معاملاتي كمتر از كل اوراق مورد پذيره نويسي باشد، متعهد پذيره نويس مكلف به ورود سفارش به ميزان  مابهالتفاوت سفارش هاي ثبت شده و كل اوراق مورد پذيره نويسي خواهد بود. پس از ورود سفارش متعهد پذيره نويسي، عرضه انجام خواهد شد. 

مادة 106 : در صورتي كه طبق بيانية ثبت مقرر شود كه بخشي از عرضة اوراق از طريـق شـبكةبانكي يا شبكه كارگزاري هاي ديگر انجام شود، اين اوراق مي تواند طي دورة پذيره نويسي از طريق شبكه هاي مذكور فروخته شود. در پايان هر روز از دورة پذيره نويسي بر اساس وجوه  واريـزي بـهحساب بانكي مربوطه و اعلام كارگزار، فرابورس اوراق پذيره نويسي شده را به كد واسط منتقـلمي نمايد.           كارگزار بايد طي مـدت حـداكثر 10 روز پـس از پايـان دورة پـذيره نويسـي، فهرسـت  خريداران اوراق را به فرابورس ارايه نمايد تا اوراق خريداري شده به كد مشتريان تخصيص يابـد .

 فصل هجدهم : شرايط معاملات دست دوم بازار اوراق مشاركت 

 فصل نوزدهم : شرايط فعاليت كارگزاران و بازارگردان   

 فصل بيستم: ساير مقررات